Buitenlandse ervaring
Jean Gross - onderwijs psycholoog.
Bij een bezoek aan een grote middelbare school sprak ik met een lerares die de No-Blame cursus had gevolgd en de methode toepaste. Zij had dit gedaan met een groepje van drie jongens die een andere jongen pesten en later nog met een groep meisjes. Ze had ervaren dat de aanpak erg effectief was. Vooral de jongens kwamen met veel ideen om de situatie voor het slachtoffer te verbeteren.
Zij had de stellige indruk dat het zo goed ging omdat ze zelf kalm was gebleven en omdat er kinderen bij betrokken waren die niet actief aan het pesten hadden meegedaan. "Voorheen voelde ik altijd meteen de behoefte om op de pester af te stappen en hen of haar tot de orde te roepen met de eis onmiddellijk te stoppen met pesten. Het is nu allemaal rustiger, het kan soms een dag duren voor ik de pester en het groepje bij elkaar kan krijgen en ook dat helpt om de nodige afstand te bewaren".
Jane Sleigh - docent middelbaar onderwijs.
Ik heb al vaker de No-Blame methode ingezet op school. Over het algemeen reageren de leerlingen enthousiast en zijn ze altijd bereid deel uit te maken van een "supportgroep". Wel heb ik steeds zorgvuldig opgelet dat er een goede balans zou zijn tussen pesters en toeschouwers zodat dit op de bijeenkomsten bij ieder de spanning van "op het matje geroepen te worden" kan helpen reduceren. Na uitgelegd te hebben hoe het slachtoffer zich voelt hoor ik vaak "ik heb het niet gedaan" of "ik bedoelde het niet zo". Ik gebruik deze opmerkingen om nog duidelijker te benadrukken dat het er niet om gaat schuldigen aan te wijzen, maar om naar oplossingen te zoeken. De bange en bezorgde gezichten ontspannen dan langzaam maar zeker.
Ik heb gewerkt met diverse groepssamenstellingen, van n leerling tot een halve klas, dat hangt van de situatie af. Er was een keer een situatie van n jongen die een andere jongen steeds voor homo uitmaakte. Ik sprak met allebei apart en beiden stemden ermee in dat ik de ander zou vertellen hoe hij zich voelde. De twee wilden ook daarna met elkaar praten met mij erbij. Het was verrassend om te merken dat er een beschaafd en volwassen gesprek tussen hen ontstond. De twee verlieten uiteindelijk vriendschappelijk pratend de kamer nadat ze elkaar de hand hadden geschud en verontschuldigingen waren geaccepteerd.
Een ander incident betrof twee meisjes. Ik riep de halve klas bij elkaar omdat twee meisjes werden gepest om hun geloof met de daarbij behorende gedragsregels. Door deze groep te laten samenkomen, was het mogelijk om hen te vertellen hoe de meisjes zich voelden en bovendien uit te leggen waarom deze twee niet konden deelnemen aan sommige activiteiten. Het kostte de groep enige tijd om de religieuze motieven van de meisjes te begrijpen. Het niet begrijpen van doel en functie van het afwijkende gedrag van de meisjes alsmede hun onvermogen dit duidelijk te maken had voor onderstromen van irritatie en spanning gezorgd, die een vruchtbare voedingsbodem vormden voor de pesterijen.
Het No-Blame stappenplan zorgde in deze situatie zowel voor feitelijk als voor gevoelsmatig begrip, waardoor de groep een andere houding kon ontwikkelen.
Na deze bijeenkomst kwam er een meisje naar me toe die me vertelde dat ze steeds zo gespannen was. Ze vertelde dat ze al vanaf de basisschool een reputatie had als pester en dat ze gehoopt had dat deze haar niet zou achtervolgen naar de middelbare school. Ik verzekerde haar dat deze informatie niet was doorgegeven en dat ik het aan niemand bekend zou maken. Ze was gerustgesteld en vertrok opgelucht en blij over de manier waarop de situatie was opgelost.
Pat Firth - conrector high school.
De Ridings Highschool heeft altijd een beleid gevoerd dat erop gericht is om pesters en slachtoffers bij elkaar te brengen om zo tot oplossingen te komen. Het idee om ook omstanders hierin te betrekken ontstond na het volgen van de No-Blame training in 1991. De methode werd besproken met de docenten en er werd besloten het een kans te geven. Sommige leerkrachten meenden dat ouders meer heil zouden zien in straffen van de daders, anderen waren zelf voorstander van straf maatregelen, maar toch stemde iedereen ermee in deze aanpak op z'n minst een kans te geven.
De mentoren die de methode hanteerden merkten positieve resultaten. Dick Hannaford had een leerling, Jason, een rustige, timide jongen die vaak werd gepest, mishandeld en uitgescholden door twee jongens uit zijn klas. Dick, als mentor, riep de groep bijeen, pesters en omstanders en vertelde hen over de gevoelens van Jason, die alsmaar angstiger werd en steeds vaker spijbelde. Dit werd uiteindelijk opgelost door twee bijeenkomsten in een periode van twee weken, waarin het pesten helemaal stopte. Jason voelde zich opgelucht en stopte vervolgens niespoeder in het brood van sommige omstanders (alsnog een uiting van zijn frustraties). Ook dit werd op de No-Blame manier opgelost. (Dit voorbeeld geeft aan dat het belangrijk is wel alert te blijven, ook als alles opgelost lijkt te zijn).
Russ Hawkins, mentor van klas 4, gebruikte de methode meerdere keren. Bijvoorbeeld bij een incident waarbij vier jongens kwamen klagen over vijf andere jongens die hen het leven zuur maakten met pesten: schelden, duwen en trappen zodra ze er kans toe zagen. De mentor riep de beide groepen bij elkaar, vroeg hen om hun gevoelens uit te spreken en vroeg ze wat ze vonden dat er vervolgens moest gebeuren. De slachtoffers gaven aan dat ze wilden dat het pesten stopte en de pesters gaven toe dat hun gedrag niet goed was geweest. De sterkste van de vijf (qua persoonlijkheid) stelde voor met het pesten te stoppen.
Bij een volgende ontmoeting een week later, bleek het pestgedrag totaal gestopt te zijn. En van de pesters had echter een ander kind uitgekozen om te pesten. Ook deze situatie werd benaderd vanuit de No-Blame aanpak en is succesvol opgelost.
Pat Firth heeft ook zelf ervaring opgedaan met de No-Blame methode. In n van die gevallen betrof het een elf jarig meisje, dat tijdens de pauze op het schoolplein een ander meisje aanviel waardoor een gevecht ontstond. Een voorbijganger melde dit. De aanvalster vertelde dat ze diverse malen door vriendinnen was geprovoceerd tot dit gevecht en eigenlijk was ze bozer op hen dan op het slachtoffer. De samenkomst met haar en haar vriendinnen maakte het mogelijk voor haar om zich hierover uit te spreken en hielp allen om hun gedrag te veranderen. Het aanvallende meisje had voorheen al een reputatie opgebouwd als pester, zowel op school als in de omgeving. De No-Blame methode zorgde ervoor dat zij haar gedrag grondig kon veranderen.
Ieder moment dat er een beroep gedaan wordt op emphatie en compassie, werkt deze methode. Het kost tijd, maar ook niet meer dan dat om alle betrokkenen te horen en hen te laten reageren. We hebben tot nu toe geen reacties van ouders gekregen, positief noch negatief en het ziet er dus naar uit dat iedereen gewoon opgelucht is.
Wat ons opviel tijdens de proefperiode was dat pesters zowel als slachtoffers vaak behoren tot de meest intelligente kinderen van hun klas. Zij kunnen vaak goed de dynamiek herkennen zoals die werkt bij pest incidenten. De omstanders en meelopers zijn vaak de minder intelligente leerlingen, die het moeilijk vinden om waardering op te brengen voor de groepsgesprekken.
Een machtsspel is een bekend en interessant fenomeen en we hopen door het gebruik van deze methode dit fenomeen beter te leren begrijpen. De reacties op deze aanpak zijn positief.